15 eeuwen Nederlandse taal

Onze Taal/ANV-taalboekenprijs 2020 – Door Nicoline van der Sijs

In 15 eeuwen Nederlandse taal wordt in vogelvlucht beschreven hoe een taal die 5000 jaar voor Christus in Zuid-Rusland werd gesproken, zich in de Lage Landen tot het moderne Nederlands heeft ontwikkeld. Het boek wil geïnteresseerde lezers en studenten een overzichtswerk verschaffen dat inzicht biedt in de taalontwikkeling en de factoren die daarvoor verantwoordelijk zijn. De rode draad van het boek is dat taalveranderingen veelal het directe of indirecte gevolg zijn van het contact met sprekers van andere talen, dialecten of groepstalen. Uit het boek blijkt dat het Nederlands zich gedurende vele eeuwen heeft ontwikkeld van een synthetische taal met veel vervoegingen en verbuiging naar een analytische taal met lidwoorden, voorzetsels en hulpwerkwoorden, en steeds minder woordgeslachten. Die ontwikkeling is nog steeds gaande en leidt bijvoorbeeld tot constructies als de mooie meisje die of de jongens waarmee (in plaats van met wie). Dergelijke constructies zijn geen taalfouten of taalverloedering, zoals sommigen menen, maar ze passen naadloos in een langdurige ontwikkeling en ze vormen het Nederlands van de toekomst. 

Het boek is chronologisch opgebouwd: ieder hoofdstuk beschrijft een bepaalde periode van het Nederlands, van het Oudnederlands tot en met eenentwintigste-eeuwse pluricentrische, digitale Nederlands. Niet alleen de interne (fonologische, morfologische, syntactische) taalontwikkeling komt aan de orde maar ook de externe taalgeschiedenis: de belangrijkste maatschappelijke veranderingen die van invloed zijn op het taalgebruik. 

Uit het boek komt naar voren hoe belangrijk migratie en taalcontact geweest zijn en nog zijn voor de ontwikkeling van de taal. Het Nederlands is al meer dan drie millennia verrijkt door andere talen. Dat heeft de functionaliteit van het Nederlands nooit verminderd, en dat zal ook niet gebeuren als er in de 21e eeuw meer en andere nieuwkomers naar de Lage Landen trekken. 

In oktober 2020 ontving het boek de Onze Taal/ANV-taalboekenprijs, een prijs voor het beste taalboek van het afgelopen jaar. Het juryrapport is hier te vinden.

Additionele Informatie

Extra informatie is hier te vinden.